Brak dostępu do sieci kanalizacyjnej sprawia, że ścieki musimy gromadzić w zbiorniku bezodpływowym (tzw. szambie) lub zainstalować przydomową oczyszczalnię. Budowa oczyszczalni nie zawsze będzie możliwa, a o wyborze systemu oczyszczania przesądzają warunki wodno-gruntowe.

Zgodnie z przepisami
O możliwości budowy przydomowej oczyszczalni ścieków decydują przede wszystkim uregulowania formalno-prawne, dotyczące konkretnej nieruchomości. Lokalne władze samorządowe ustalają bowiem, w jaki sposób mają być gromadzone i odprowadzane ścieki z gospodarstw domowych na określonym terenie. Te regulacje prawne zamieszczane są w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego (MPZP) lub w formie uchwały samorządu gminy. Istotnym ograniczeniem jest też konieczność zachowania odległości 30 m między studnią a miejscem odprowadzenia ścieków (ciągiem drenarskim, studnią chłonną), co w przypadku małych działek w praktyce eliminuje możliwość budowy oczyszczalni, chyba, że na działki doprowadzony jest wodociąg, a sąsiedzi wyrażą zgodę na taką budowę.

Jaka oczyszczalnia?
Optymalne warunki do budowy oczyszczalni to grunt przepuszczalny, o poziomie wód gruntowych poniżej 2 m. Na takim gruncie można wybudować stosunkowo tanią i wygodną w użytkowaniu oczyszczalnię z drenażem rozsączającym. Zajmuje ona jednak dość dużą powierzchnię (ok. 100 m2 dla 4-osobowej rodziny). Dreny co prawda schowane są w gruncie, ale ograniczają w pewnym stopniu swobodę zagospodarowania działki. Jeśli poziom wód gruntowych jest wysoki, to dreny muszą być ułożone w warstwie filtracyjnej w formie nasypu o wysokości zapewniającej odstęp przynajmniej 1,5 m między rurą drenarską a najwyższym poziomem wód gruntowych.
Na małych działkach o niekorzystnym warunkach wodno-gruntowych alternatywnym rozwiązaniem będą oczyszczalnie ze złożem biologicznym lub sekwencyjne (SBR). Proces oczyszczania w tych systemach wymaga doprowadzenia energii elektrycznej koniecznej do zasilania pomp i napowietrzaczy, a zainstalowane urządzenia mechaniczne wpływają na większą ich awaryjność. Wysoką zdolnością oczyszczania ścieków charakteryzują się też oczyszczalnie roślinne, w których rolę złoża biologicznego pełni system korzeniowych, odpowiednio dobranych roślin. Mogą być one jednak dość kapryśne w działaniu, zwłaszcza przy nierównomiernym dopływie ścieków.

Oczyszczanie oczyszczalni
Wszystkie rodzaje oczyszczalni wymagają okresowego (przeciętnie raz do roku) usuwania osadów stałych ze zbiornika wstępnego, ewentualnie czyszczenia lub wymiany wkładów filtracyjnych, a w oczyszczalniach wyposażonych w urządzenia mechaniczne - bieżącej ich konserwacji. Okres eksploatacji oczyszczalni wynosi przeciętnie 15 - 20 lat i po tym czasie konieczna może być wymiana złóż filtracyjnych i biologicznych oraz przełożenie drenów rozsączających.